Prawo do akcji (PDA) to specyficzny instrument finansowy, który pojawia się na rynku kapitałowym w momencie, gdy spółka publiczna emituje nowe akcje. PDA daje jego posiadaczowi prawo do otrzymania akcji nowej emisji w przyszłości, gdy zakończą się formalne procedury rejestracyjne. Z tego względu PDA stanowi swoisty „pomost” pomiędzy dniem przydziału nowych akcji a dniem, w którym akcje te zostaną oficjalnie zarejestrowane i dopuszczone do obrotu na giełdzie. PDA funkcjonuje jako odrębny instrument finansowy, który notowany jest na giełdzie. Można nim handlować w okresie pomiędzy emisją a rejestracją akcji, co przekłada się na większą płynność rynku. Poza tym dzięki temu inwestorzy mogą odpowiednio wcześniej reagować na zmiany wartości spółki, jeszcze zanim nowe akcje formalnie wejdą do obrotu.
Co to jest Prawo do akcji (PDA)?
Prawa do akcji stanowią jeden z rodzajów papierów wartościowych, które nadają właścicielowi uprawnienia do otrzymania akcji nowej emisji spółki publicznej. Prawa do akcji mają charakter tymczasowy, ponieważ powstają w momencie dokonania przydziału akcji nowej emisji spółki i wygasają wraz z zarejestrowaniem nowej emisji w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych.
W praktyce prawo do akcji oznacza jednostkowy zbiór praw, jakie przysługują akcjonariuszowi wobec spółki, w okresie przypadającym na czas pomiędzy upublicznieniem spisu subskrybentów mających prawa do akcji a momentem otrzymania tych akcji.
Ciekawostka: Po raz pierwszy prawo do akcji w spółkach publicznych wprowadzono w 1998 roku, na mocy decyzji Komisji Papierów Wartościowych i Giełd.
Jak działa Prawo do akcji (PDA) na giełdzie?
Akcje spółki zostają dopuszczone do obrotu giełdowego, gdy spółka ta zostanie zarejestrowana przez sąd. W praktyce oznacza to, że okres pomiędzy upublicznieniem spisu subskrybentów, którym przydzielono akcje, a ich faktycznym otrzymaniem jest wydłużony. Dlatego, aby nie zniechęcać potencjalnych akcjonariuszy i nie zmuszać ich do zamrażania własnego kapitału przy okazji inwestowania w nowe akcje, powstał odrębny instrument finansowy, czyli PDA, który notowany jest na giełdzie jako oddzielne papiery wartościowe.
W praktyce oznacza to, że posiadacze PDA mają możliwość ich sprzedaży lub kupna jeszcze przed ostatecznym dopuszczeniem akcji do obrotu. Wartość PDA zależy od prognozowanych cen akcji nowej emisji oraz ogólnej sytuacji na rynku. Dopóki nowe akcje nie zostaną zarejestrowane, PDA odgrywa kluczową rolę w umożliwieniu inwestorom wcześniejszego handlu, co przyczynia się do zwiększenia płynności na rynku kapitałowym.
Aby spółka mogła wyemitować PDA, musi najpierw przygotować dokument, w którym informuje o takim zamiarze. Niezbędne jest także uzyskanie zgody Zarządu Giełdy.
Po zakończeniu procesu rejestracji prawo do akcji jest automatycznie zamieniane na pełnoprawne akcje, które mogą być swobodnie sprzedawane i kupowane na giełdzie. Ten proces sprawia, że prawa do akcji są istotnym elementem mechanizmu wprowadzania nowych emisji do obrotu giełdowego.
Ryzyko inwestycyjne związane z PDA
Chociaż PDA mogą stanowić atrakcyjny instrument inwestycyjny, wiążą się również z określonym ryzykiem, które inwestorzy powinni wziąć pod uwagę. Ryzyko to dotyczy m.in. następujących kwestii:
- niepewność związana z rejestracją akcji - istnieje ryzyko, że proces rejestracji nowych akcji zostanie opóźniony lub nawet zablokowany, co może wpłynąć na wartość PDA,
- zmienność cen - PDA, podobnie jak inne papiery wartościowe, są podatne na zmienność rynkową, co oznacza, że ich wartość może się zmieniać w zależności od popytu, podaży i ogólnej sytuacji na giełdzie,
- brak pełnych praw akcjonariusza – inwestorzy posiadający PDA nie mają takich samych praw jak właściciele akcji, np. prawa do dywidendy czy głosu na walnym zgromadzeniu, dopóki PDA nie zostaną zamienione na akcje,
- ryzyko spadku wartości - w przypadku niepowodzenia nowej emisji akcji lub negatywnych informacji na temat spółki, wartość PDA może znacząco spaść, co naraża inwestorów na straty.
Z drugiej strony PDA sprawia, że inwestorzy nie muszą zamrażać swojego kapitału, inwestując w PDA danej spółki. Spółka też na tym rozwiązaniu korzysta, ponieważ PDA umożliwia jej wcześniejszy debiut na giełdzie. Poza tym dzięki PDA spółka ma możliwość zwiększenia kapitału zakładowego jeszcze przed faktyczną emisją akcji.
Podsumowanie: Czym jest prawo do akcji?
Prawo do akcji (PDA) to ważny instrument na rynku kapitałowym, który pozwala inwestorom na wcześniejszy handel akcjami nowej emisji przed ich formalnym wprowadzeniem do obrotu. Od akcji różni się przede wszystkim tymczasowością, ponieważ PDA automatycznie wygasa, gdy akcje zostają dopuszczone do obrotu. Jednak zanim to nastąpi, PDA można zarówno sprzedawać, jak i kupować na giełdzie. PDA wiąże się z wieloma korzyściami. Przede wszystkim inwestorzy nie muszą zamrażać swojego kapitału, inwestując w nowe akcje spółki. Z kolei emitent PDA przyśpiesza dopuszczenie własnych papierów wartościowych do obrotu, a także szybciej zwiększa kapitał zakładowy. Niemniej PDA wiąże się także z ryzykiem inwestycyjnym. Aby je zminimalizować, należy dokładnie analizować sytuację spółki, wartość nowej emisji oraz warunki rynkowe.