Urząd skarbowy a darowizny - czy i kiedy należy zgłosić darowiznę?

Czy darowiznę trzeba zgłaszać do urzędu skarbowego?

Otrzymanie darowizny może wydawać się czymś zupełnie naturalnym. Zwłaszcza w obrębie rodziny. Jednak kwestia zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego nurtuje wiele osób. Zanim jednak przejdziemy do tego, kiedy trzeba zgłosić darowiznę do urzędu skarbowego, wyjaśnijmy, czym w ogóle taka darowizna jest.

Według Kodeksu cywilnego art. 888 umowa darowizny zobowiązuje darczyńcę do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Co ważne, przywołana ustawa w żaden sposób nie określa, kto może być stroną w przypadku umowy darowizny. A to oznacza, że może zostać ona zawarta pomiędzy dowolnymi podmiotami. Nie ma także ograniczeń co do przedmiotu darowizny.

Niemniej od tego, jaka jest wartość darowizny i kto jest darczyńcą, zależy, czy darowiznę należy zgłosić do urzędu skarbowego. Dlaczego to takie ważne?

Otóż z punktu widzenia prawa podatkowego w Polsce każda darowizna wiąże się z powstaniem obowiązku podatkowego w zakresie podatku od spadków i darowizn. Obowiązek ten powstaje przy nabyciu darowizny zgodnie z formą jej zawarcia. Oznacza to, że niektóre darowizny trzeba zgłosić do urzędu skarbowego, a czasem nawet zapłacić od nich podatek.

Obowiązek podatkowy przy darowiznach

Obowiązek podatkowy powstaje w momencie nabycia darowizny, czyli wtedy, gdy obdarowany faktycznie otrzyma pieniądze. Co ważne, dotyczy nie tylko pieniędzy, ale także ruchomości, nieruchomości i praw majątkowych. W przypadku darowizn przekazywanych aktem notarialnym liczy się moment podpisania aktu, natomiast w przypadku gotówki lub przelewu, moment ich przekazania.  

Jednocześnie warto wiedzieć, że zgłoszenie darowizny nie zawsze wiąże się z obowiązkiem zapłaty podatku. A to dlatego, że darowizny poniżej kwoty wolnej od podatku nie są opodatkowane.

Limity kwotowe dla darowizn

Przede wszystkim w przypadku darowizny mamy do czynienia z 3 grupami podatkowymi, zależnymi od pokrewieństwa. Co ważne, nie mają one nic wspólnego z progami podatkowymi w Polsce.

• Grupa pierwsza: małżonek, wstępni, zstępni, rodzeństwo, pasierb, ojczym, macocha, teściowie, zięć, synowa.
• Grupa druga: zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, czy małżonkowie innych zstępnych.
• Grupa trzecia: wszystkie osoby niezaliczone do dwóch poprzednich grup, w tym osoby niespokrewnione z obdarowanym.

Przynależność do jednej z tych grup wpływa na wysokość kwoty, którą można otrzymać w ramach darowizny bez konieczności zapłaty podatku. Limity zwolnienia z podatku wynoszą:

• Grupa pierwsza: 36 120 zł.
• Grupa druga: 27 090 zł.
• Grupa trzecia: 5 733 zł.

Limity te obowiązują w okresie 5 lat i dotyczą darowizn od jednej osoby. Oznacza to, że jeśli w ciągu 5 lat suma darowizn od jednej osoby przekroczy powyższy limit, to powstaje obowiązek zgłoszenia darowizny i zapłaty podatku.

Dodajmy, że podwyższenie kwot wolnych od podatku od 1 lipca 2023 roku zwiększyło kwoty darowizn zwolnionych z podatku.

Choć może się wydawać, że suma 36 120 zł to sporo, to pamiętajmy, że rozkłada się ona na 5 lat. Jeśli rodzice wspierają swoje dziecko np. w trakcie studiów, to kwotę tę łatwo przekroczyć. Tylko, czy zasilenie konta to darowizna? Takie przelewy są na ogół traktowane nie jako darowizny, ale rodzaj świadczenia alimentacyjnego na rzecz dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Jednak obowiązek takie świadczenia znika, gdy przychody dziecka pozwalają mu na pokrycie kosztów utrzymania. I w takim przypadku wpływy na konto od rodzica mogą zostać potraktowane jako darowizna. 

Zatem, ile można wpłacić na konto bez kontroli urzędu skarbowego? To zależy od tego, do której grupy podatkowej należą darczyńca i obdarowany.

Zwolnienia podatkowe od darowizn

Zastanawiasz się, czy darowizny poniżej kwoty wolnej od podatku wymagają zgłoszenia?
Nie, jeśli darowizna nie przekracza limitu, nie trzeba jej zgłaszać do urzędu skarbowego.

Szczególne zasady obowiązują w tzw. grupie pierwszej, czyli w obrębie najbliższej rodziny (np. dzieci, rodzice, wnuki, dziadkowie). W tym przypadku możliwe jest całkowite zwolnienie z podatku, nawet przy bardzo wysokich kwotach, pod warunkiem że zgłoszenie zostanie złożone w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny.

Z kolei brak zgłoszenia darowizny w terminie skutkuje utratą prawa do zwolnienia.

Darowizny w formie aktu notarialnego

Darowizna nieruchomości lub innego majątku, przekazana w formie aktu notarialnego, nie wymaga osobnego zgłoszenia przez obdarowanego. W takim przypadku to notariusz odpowiada za poinformowanie urzędu skarbowego o przekazaniu majątku. To wyjątek od ogólnej zasady, że obowiązek zgłoszenia ciąży na obdarowanym.

Dodajmy, że darowizna po ślubie w formie nieruchomości na rzecz małżonków to jeden z najczęstszych przykładów tego typu.

Formularze zgłoszeniowe dla darowizn

Zastanawiasz się, jak zgłosić darowiznę do US? W tym celu musisz wypełnić specjalny formularz:

• SD-Z2 – dla darowizn od osób z grupy pierwszej,
• SD-Z3 – dla darowizn od osób z grupy drugiej i trzeciej.

Co ważne, każdy otrzymany majątek wymaga złożenia oddzielnego formularza SD-Z2.

W przypadku spóźnienia lub braku wymaganej dokumentacji (np. potwierdzenia przelewu), należy złożyć formularz SD-3. Jest to zeznanie podatkowe, które może skutkować koniecznością zapłaty podatku.

Zgłoszenie darowizny można złożyć osobiście, pocztą lub elektronicznie przez system e-Deklaracje. Ważne, by formularz trafił do urzędu właściwego dla miejsca zamieszkania obdarowanego albo położenia nieruchomości (jeśli to ona była przedmiotem darowizny).

Co ważne, usługa zgłoszenia majątku jest bezpłatna.

Terminy zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego

Obdarowany ma 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny na zgłoszenie jej do urzędu skarbowego. Jeśli przekroczysz ten termin, tracisz prawo do zwolnienia i możesz zostać zobowiązany do zapłaty podatku, nawet jeśli darowiznę otrzymałeś od najbliższej rodziny.

Co ważne, to łączna wartość darowizn od jednej osoby w ciągu 5 lat decyduje o obowiązku zgłoszenia i opodatkowaniu.

Jak to wygląda w praktyce? Załóżmy, że w 2022 roku otrzymałeś od jednego z rodziców darowiznę w wysokości 10 000 zł. W roku 2023 otrzymałeś kolejne, na kwotę 5000, 10 000 i 3000 zł. Z kolei w 2024 roku dostałeś kolejną darowiznę, tym razem w wysokości 38 000 zł. A zatem w 2024 roku musisz powiadomić US o darowiźnie, ponieważ kwota limitu darowizny od jednej osoby z pierwszej grupy została przekroczona w ciągu 5 lat.

A co się stanie, jeśli nie zgłosisz darowizny do urzędu skarbowego? Sprawdźmy, czy urząd skarbowy sprawdza darowizny.

Konsekwencje braku zgłoszenia darowizny

Przede wszystkim urząd skarbowy ma wgląd w konta bankowe obywateli. Wystarczy, że naczelnik wystąpi z wnioskiem o dostęp do takiej informacji do twojego banku. Następnie po przeanalizowaniu wpływów na twój rachunek, urząd skarbowy może domniemać, że otrzymywałeś darowizny. Jeśli wysokość kwot z tego tytułu przekracza ustalone limity, a ty nie zgłosiłeś tego w ciągu 6 miesięcy, urząd skarbowy może poprosić cię o wyjaśnienia.

I powiedzmy sobie szczerze, nie warto tego bagatelizować. Jeśli urząd skarbowy wykaże, że nie zgłosiłeś darowizny, to może:

• nałożyć podatek do 20% wartości darowizny,
• naliczyć odsetki,
• nałożyć karę grzywny za wykroczenie lub przestępstwo skarbowe.

Pamiętaj, że zgłoszenie darowizny w terminie jest warunkiem skorzystania ze zwolnienia podatkowego. Natomiast, jeśli nie zgłosisz darowizny,  to nie skorzystasz z przysługującego Ci zwolnienia.

Kontrole urzędu skarbowego dotyczące darowizn

Czy urząd skarbowy sprawdza darowizny? Tak, może to zrobić, analizując historię twoich rachunków bankowych. Urząd skarbowy może wystąpić o informacje do banku i na tej podstawie kontrolować darowizny. Oznacza to, że na żądanie naczelnika bank ma obowiązek udostępnić dane o wpływach na konto. W ten sposób fiskus może ustalić, czy środki otrzymane z darowizn zostały odpowiednio zgłoszone i czy nie przekroczono ustawowych limitów.

Okres przedawnienia dla kontroli podatku od darowizn wynosi 3 lata od momentu powstania obowiązku podatkowego. Jednocześnie urząd skarbowy może analizować darowizny otrzymane w ciągu ostatnich 5 lat.

Podsumowanie: Darowizna – czy trzeba zgłaszać do urzędu skarbowego?

Darowizna powoduje obowiązek podatkowy od spadków i darowizn w Polsce. Choć darowizny poniżej kwoty wolnej od podatku nie są opodatkowane, to konieczne jest zgłoszenie do urzędu skarbowego, aby skorzystać ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn. Również najbliższa rodzina ma prawo do zwolnienia z podatku od darowizn pod warunkiem spełnienia określonych wymagań. W przypadku przekroczenia limitu w grupie pierwszej konieczne jest jedynie zgłoszenie, bez płacenia podatku kolei dla dalszych krewnych i osób niespokrewnionych przekroczenie limitu skutkuje obowiązkiem zapłaty podatku. Natomiast brak zgłoszenia darowizny może prowadzić do nałożenia podatku i dodatkowych sankcji przez urząd skarbowy. Zwłaszcza że urząd może wystąpić o informacje do banku i na tej podstawie kontrolować darowizny. A w przypadku naruszeń przepisów dotyczących darowizn urząd może podjąć działania prawne. Oznacza to, że niezgłoszenie darowizny może skutkować karą finansową.

Anna Błażejewska-PłacheckaZobacz artykuły autora

Data dodania: 05.10.2024

Aktualizacja: 21.07.2025