Obligacja to rodzaj dłużnego papieru wartościowego, który stanowi dowód wierzytelności. Obligacje emitowane są przez emitenta. Z kolei osoba nabywająca obligacje to obligatariusz. Obligatariusz poprzez zakup obligacji otrzymuje prawo do otrzymywania stałego dochodu w formie odsetek od pożyczonego kapitału oraz do zwrotu zainwestowanego kapitału w określonym terminie.
Obligacje – co to?
Obligacje zgodnie z definicją to papiery wartościowe, które służą pozyskiwaniu kapitału, emitowane przez podmioty, takie jak rządy, samorządy, przedsiębiorstwa czy instytucje finansowe. W praktyce obligacja jest formą długu – emitent zobowiązuje się zwrócić pożyczoną kwotę w określonym terminie oraz wypłacać odsetki w regularnych odstępach czasu. Czy warto kupować obligacje? Obligacje są atrakcyjne, ponieważ mogą generować stały dochód i są mniej ryzykowne w porównaniu do akcji.
Najczęściej obligacje to papiery na okaziciela, co oznacza, że nabywca obligacji może je odsprzedać. Jednak w niektórych przypadkach mamy do czynienia z obligacjami imiennymi, których dalsza sprzedaż jest ograniczona lub zakazana. Dodajmy, że obligacje podlegają dziedziczeniu.
Do najważniejszych funkcji obligacji zalicza się funkcję:
- płatniczą – obligacja może zastąpić środek płatniczy, dzięki czemu za jej pomocą można uregulować zobowiązanie,
- obiegową – polega na przenoszeniu obligacji na inny podmiot przez jej właściciela,
- gwarancyjną – charakteryzuje się określonym stopniem pewności, że zobowiązania emitenta obligacji zostaną zrealizowane,
- pożyczkową – emisja obligacji jest sposobem na pozyskanie kapitału,
- lokalizacyjną – obligatariusz inwestuje swoje środki finansowe poprzez nabycie obligacji.
Rodzaje obligacji
W przypadku obligacji wyróżniamy następujące rodzaje:
- obligacje skarbowe – emitowane przez rząd, służą do finansowania deficytu budżetowego,
- obligacje przedsiębiorstw (korporacyjne) – emitowane przez przedsiębiorstwa, zazwyczaj służą do finansowania nowych inwestycji,
- obligacje komunalne (municypalne) – emitowane przez jednostki samorządu terytorialnego,
- obligacje o stałym oprocentowaniu – ich oprocentowanie jest stałe i znane w momencie zakupu,
- obligacje o zmiennym oprocentowaniu – ich oprocentowanie zmienia się w kolejnych terminach płacenia odsetek i zależy od stopy referencyjnej,
- obligacje zerokuponowe – w tym przypadku nie dochodzi do wypłacania odsetek w trakcje trwania inwestycji, ale są one sprzedawane o cenie niższej niż wartość nominalna,
- obligacje indeksowane – oprocentowanie takich obligacji jest powiązane z określonym wskaźnikiem, takim jak np. inflacja, co chroni inwestorów przed spadkiem siły nabywczej pieniędzy przeznaczonych na zakup obligacji,
- obligacje zamienne – umożliwiają zamianę obligacji na akcje emitenta w określonym czasie,
- obligacje infrastrukturalne – rodzaj obligacji emitowanych w celu sfinansowania projektów takich jak budowa dróg, mostów czy obiektów użyteczności publicznej. Z tego względu najczęściej emitowane są np. przez samorządy.
Poza tym obligacje możemy podzielić ze względu na termin wykupu (okres zapadalności):
- obligacje dwuletnie,
- obligacje trzyletnie,
- obligacje pięcioletnie,
- obligacje dziesięcioletnie.
Jak działają obligacje?
Kupując obligacje, obligatariusz pożycza pieniądze emitentowi na określony czas. W zamian za to otrzymuje wynagrodzenie w postaci odsetek (kuponów) wypłacanych w regularnych odstępach czasu. Po upływie okresu zapadalności emitent zwraca inwestorowi pełną wartość nominalną obligacji. Jak to działa w praktyce? Oto przykład:
Jeśli inwestor kupi obligacje o wartości nominalnej 1000 zł z oprocentowaniem 5% rocznie na 5 lat, to co roku otrzyma 50 zł odsetek, a po upływie 5 lat odzyska zainwestowaną kwotę. Obligacje w większości przypadków mogą być także sprzedawane na rynku wtórnym przed terminem wykupu, co daje inwestorowi możliwość elastycznego zarządzania swoim portfelem.
Jak kupić obligacje?
Zakup obligacji jest prosty i możliwy na kilka sposobów. A zatem, gdzie kupić obligacje?
- Bezpośrednio od emitenta – np. obligacje skarbowe można nabyć za pośrednictwem dedykowanych platform prowadzonych przez Skarb Państwa.
- Na rynku wtórnym – obligacje notowane na giełdach papierów wartościowych można kupić za pomocą rachunku maklerskiego, prowadzonego przez dany dom czy biuro maklerskie.
- Za pośrednictwem funduszy inwestycyjnych – niektóre fundusze inwestycyjne specjalizują się w inwestowaniu w obligacje, co pozwala na dywersyfikację portfela bez konieczności bezpośredniego zakupu papierów wartościowych.
Zastanawiając się, jak kupować obligacje, należy wziąć pod uwagę ewentualne opłaty maklerskie. Są to wszelkiego rodzaju prowizje za zakup obligacji na rynku wtórym, które wpływają na ostateczny zysk z takiej inwestycji.
Poza tym należy pamiętać o możliwości zakupu zagranicznych obligacji. Nabycie obligacji w innych walutach pozwala na dywersyfikację portfela, ale wiąże się z ryzykiem walutowym.
Poza tym pojawia się pytanie, czy można dokupywać obligacje. Odpowiedź brzmi: tak, jednak wszystko zależy od dostępności danej emisji na rynku.
A jak sprzedać obligacje? W przypadku obligacji skarbowych wykup odbywa się zazwyczaj automatycznie w dniu zapadalności, a inwestor otrzymuje wartość nominalną obligacji oraz naliczone odsetki, pomniejszone o podatek Belki. Poza tym obligacje można sprzedać przed terminem zapadalności. Warto jednak pamiętać, że wcześniejsza sprzedaż obligacji może wiązać się z ryzykiem, ponieważ cena sprzedaży nie zawsze odpowiada wartości nominalnej obligacji. Poza tym w takim przypadku obligatariusz musi liczyć się z utratą części wypracowanego zysku.
Czy obligacje są bezpieczne?
Obligacje są uznawane za przykład jednego z bardziej bezpiecznych instrumentów finansowych. Niemniej poziom bezpieczeństwa obligacji zależy od kilku czynników.
Przede wszystkim za najbezpieczniejsze uważane są obligacje skarbowe, ponieważ ich wykup gwarantuje państwo. Tym samym obligacje korporacyjne mogą być bardziej ryzykowne, szczególnie jeśli emitent boryka się z problemami finansowymi.
Jednocześnie bezpieczeństwo obligacji różni się w zależności od regionu i stabilności gospodarczej kraju emitenta. Obligacje skarbowe Stanów Zjednoczonych są uznawane za jedne z najbezpieczniejszych na świecie, ze względu na stabilność amerykańskiej gospodarki. Również polskie obligacje skarbowe uznawane są za bezpieczne. Nieco inaczej wygląda sytuacja w przypadku obligacji emitowanych na rynkach finansowych krajów rozwijających się. Wprawdzie mogą one oferować wyższe oprocentowanie, ale zakup takich obligacji wiążą się z większym ryzykiem niewypłacalności.
Warto dodać, że ryzyko związane z obligacjami obejmuje:
- Ryzyko kredytowe – możliwość niewypłacalności emitenta.
- Ryzyko stopy procentowej – wzrost stóp procentowych może obniżyć wartość rynkową obligacji.
- Ryzyko inflacji – jeśli inflacja jest wyższa od oprocentowania obligacji, realny zysk może być ujemny.
Obligacje – czy warto?
Obligacje to popularny instrument finansowy, z którego korzystają przede wszystkim osoby szukające bardziej stabilnych form lokowania kapitału niż akcje czy fundusze inwestycyjne. Czy warto kupić obligacje? To zależy od oczekiwań i podejścia do ryzyka danego inwestora. Z jednej strony zakup obligacji zapewnia przewidywalne dochody w postaci odsetek, co sprawia, że ten rodzaj oszczędzania jest atrakcyjny dla osób ceniących bezpieczeństwo. Z drugiej strony rentowność obligacji może być niższa niż bardziej ryzykownych aktywów, szczególnie w okresach niskich stóp procentowych.
Inwestowanie w obligacje - wady i zalety
Do zalet obligacji należy ich łatwa dostępność oraz różnorodność ofert. Na rynku dostępne są obligacje skarbowe, korporacyjne czy samorządowe, dzięki czemu inwestorzy mogą wybierać, w jakie papierów wartościowych chcą inwestować. Obligacje skarbowe są szczególnie cenione za minimalne ryzyko związane z niewypłacalnością emitenta, natomiast korporacyjne mogą oferować wyższe zyski, choć obarczone są większym ryzykiem.
Czy obligacje się opłacają? Warto pamiętać, że w przypadku obligacji długoterminowych ich wartość rynkowa może ulegać wahaniom, a wycena obligacji zależy od takich czynników jak zmiany stóp procentowych czy sytuacja finansowa emitenta. Obligacje kupowane na rynku wtórnym mogą wiązać się z ryzykiem utraty części kapitału, jeśli zostaną sprzedane przed terminem wykupu w niesprzyjających warunkach rynkowych.
Czy od obligacji płaci się podatek? Tak, zyski kapitałowe z obligacji podlegają opodatkowaniu podatkiem Belki, wynoszącym 19%. Jest to koszt, który inwestorzy muszą wziąć pod uwagę przy kalkulacji potencjalnych zysków. A czy z obligacji trzeba się rozliczać? I tak, i nie. Z obligacji trzeba się rozliczać, ale jest to proces automatyczny.
Podsumowanie: Co to są obligacje, gdzie je kupić oraz jakie są wady i zalety obligacji?
Obligacje to papiery wartościowe, które uznawane za idealny sposób na ochronę kapitału i pomnażanie oszczędności przez osoby poszukujące stabilnych zysków. Czy warto kupić obligacje? Tak, jeśli priorytetem jest bezpieczeństwo, a inwestor akceptuje niższą zyski w zamian za mniejsze ryzyko. Warto jednak dokładnie przeanalizować rynek i możliwości, aby wybrać obligacje najlepiej odpowiadające potrzebom i możliwościom finansowym inwestora.