Co to jest Weksel?

Weksel – to rodzaj papieru wartościowego, który posiada określoną przez prawo wekslowe formę, a złożony na nim podpis stanowi podstawę i przyczynę zobowiązania wekslowego ciążącego na podpisującym. Weksel często stosowany jest jako zabezpieczenie kredytów lub pożyczek.

Czym jest weksel?

Weksel stanowi pisemne zobowiązanie do zapłaty określonej sumy pieniężnej w wyznaczonym terminie. Jest to dokument o charakterze wierzycielskim, który może pełnić funkcję zabezpieczenia spłaty długu, środka płatniczego lub narzędzia kredytowego.

Weksel wystawiany jest przez dłużnika (trasata) lub osobę trzecią (trasanta) na rzecz wierzyciela (remitenta). Zobowiązuje on wystawcę lub inną wskazaną osobę do bezwarunkowej zapłaty określonej kwoty w ustalonym czasie. W praktyce oznacza to, że posiadacz weksla ma prawo dochodzić zapłaty w terminie określonym w dokumencie, co sprawia, że jest on powszechnie wykorzystywany w obrocie gospodarczym.

Uczestnikami stosunku wekslowego są:

• trasant – wystawca weksla trasowanego,
• trasat – dłużnik wekslowy, czyli osoba, która ma zapłacić kwotę wymienioną na wekslu,
• remitent – pierwszy uprawniony wierzyciel wekslowy, czyli osoba, której ma być wypłacona suma wekslowa,
• akceptant - trasat po przyjęciu i zaakceptowaniu weksla.

Jak wygląda weksel? Nie ma jednego, uniwersalnego wzoru tego dokumentu. Niemniej weksel jest dokumentem sformalizowanym, co oznacza, że aby był ważny, musi zawierać określone elementy, takie jak:

• nazwę "weksel" w treści dokumentu,
• bezwarunkowe zobowiązanie do zapłaty określonej sumy,
• dane dłużnika i wierzyciela,
• datę i miejsce wystawienia weksla,
• termin płatności,
• miejsce płatności,
• podpis wystawcy weksla.

W Polsce weksle są regulowane przez Prawo wekslowe z 1936 roku, które określa zasady ich wystawiania, obiegu i egzekwowania należności.

Choć weksle i akcje to różne instrumenty finansowe, warto znać podstawowe rodzaje akcji, ponieważ niektóre z nich mogą być wykorzystywane jako zabezpieczenie wekslowe.

Ile kosztuje weksel?

Posiadanie weksla jest równoznaczne z posiadaniem zamrożonych środków przez wierzyciela. Dlatego osoby, którym zależy na szybkim dostępnie do gotówki, mogą decydować się na jego sprzedaż. Wówczas natychmiast odzyskują pieniądze, które mogą przeznaczyć na dowolny cel. Bez czekania na to aż terminu płatności weksla upłynie, a w przypadku jego upłynięcia – bez windykacji, procesu sądowego czy postępowania egzekucyjnego.

Koszt weksla zależy od kilku czynników, takich jak suma do zapłaty na wekslu oraz fakt, czy termin płatności został już przekroczony. To między innymi na tej podstawie wyceniana jest stawka, po jakiej weksel może zostać sprzedany.

Gdzie kupić weksel?

Weksle można kupić m.in. na giełdzie wierzytelności.

Weksel – rodzaje

W prawie wekslowym wyróżniane są dwa typy weksli:

1. weksel własny (sola) – nazywany również suchym, prostym lub sola, jest papierem wartościowym o ściśle określonej przez prawo wekslowe formie, który zawiera bezwarunkowe przyrzeczenie wystawcy, że zapłaci określoną kwotę we wskazanym miejscu i czasie określonej osobie (tzw. remitentowi). Weksel własny jest źródłem tzw. bezwarunkowej odpowiedzialności osób na nim podpisanych.
2. weksel trasowany – nazywany również ciągnionym, przekazanym lub trata, jest papierem wartościowym w formie ściśle określonej przez prawo wekslowe, na mocy którego trasant kieruje do trasata (oznaczonej osoby) bezwarunkowe polecenie zapłacenia określonej kwoty w wyznaczonym miejscu i czasie wskazanej osobie (remitentowi). Weksel trasowany staje się papierem wartościowym w chwili jego przyjęcia, czyli po dokonaniu tzw. akceptacji weksla poprzez złożenie na nim podpisu przez trasata (przyjmującego na siebie zobowiązanie wynikające z treści weksla).

Jeszcze innym rodzajem weksla jest weksel in blanco. Na czym polega taki weksel? Weksel in blanco jest celowo nieuzupełniony w co najmniej jednym z następujących elementów: remitent, kwota należności lub termin płatności. Tego typu weksel wykorzystywany jest jako zabezpieczenie tylko jednej ze stron umowy, ponieważ w teorii wierzyciel może wpisać do niego dowolną sumę lub termin płatności. Dlatego też podpisywanie weksli in blanco wiąże się z dodatkowym zawarciem umowy wekslowej. Określa ona warunki, na jakich weksel in blanco może zostać uzupełniony. Po wypełnieniu weksel in blanco staje się wekslem zwykłym.

Czy weksel się przedawnia?

Weksel nie zapewnia dożywotniej ochrony roszczenia, co oznacza, że może się on przedawnić. Termin przedawnienia zależy od rodzaju roszczenia i tego, kto jest zobowiązanym. Zgodnie z tym, weksel przedawnia się:

• po 3 latach liczonych od dnia płatności weksla – w przypadku roszczeń przeciw trasatowi po przyjęciu weksla z chwilą złożenia na nim podpisu,
• z upływem roku licząc od dnia protestu dokonanego w należytym czasie lub licząc od dnia płatności przy zastrzeżeniach „bez kosztów” – w przypadku roszczenia posiadacza weksla przeciw indosantom i wystawcy,
• z upływem 6 miesięcy licząc od dnia, w którym indosant wykupił weksel, albo sam został pociągnięty do odpowiedzialności sądowej z weksla – w przypadku roszczeń indosantów między sobą i przeciw wystawcy.

Warto podkreślić, że bieg terminu przedawnienia może zostać przerwany lub zawieszony.

Jak podpisać weksel?

Podpis na wekslu to ważny element, który decyduje o ważności tego dokumentu. W związku z tym podpis wystawcy musi spełniać określone warunki:

• musi być czytelny i własnoręczny – podpis wykonany mechanicznie (np. pieczątką) może być nieważny,
• powinien zawierać imię i nazwisko – podpis powinien umożliwiać jednoznaczną identyfikację wystawcy,
• może zawierać dodatkowe oznaczenia – np. podpis osoby reprezentującej spółkę powinien zawierać nazwę firmy i jej pełnomocnictwo do wystawienia weksla.

Poza wystawcą, na wekslu mogą znajdować się także inne podpisy, np. poręczyciela, który zobowiązuje się do zapłaty w przypadku niewypłacalności dłużnika.

Błędy w podpisywaniu weksla mogą skutkować jego nieważnością, dlatego warto skonsultować się z prawnikiem lub doradcą finansowym przed jego wystawieniem.

A czy weksel można podpisać elektronicznie? Jest taka możliwość w przypadku weksli elektronicznych (tzw. e-weksel). Taka forma weksla umożliwia łatwiejsze zarządzanie wekslami, ponieważ pozwala uniknąć trudności związanych z fizycznym obiegiem dokumentów. Weksel elektroniczny można popisać za pomocą:

• kwalifikowanego podpisu elektrycznego,
• podpisem zaufanym,
• podpisem osobistym (poprzez e-dowód osobisty).

Podsumowanie: Jak działa weksel?

Weksel to rodzaj papieru wartościowego, który może pełnić funkcję zabezpieczenia, środka płatniczego lub narzędzia kredytowego. Występuje w różnych formach, w tym jako weksel własny, trasowany czy in blanco, a jego stosowanie podlega ścisłym regulacjom prawnym. Weksel podlega przedawnieniu, co oznacza, że po upływie określonych terminów wierzyciel traci prawo do egzekwowania należności. Kiedy weksel jest nieważny? Gdy brakuje na nim kluczowych danych. Czy weksel musi być podpisany w obecności notariusza? Sporządzenie weksla nie wymaga obecności notariusza. Dzięki swojej elastyczności i szerokiemu zastosowaniu weksel pozostaje istotnym instrumentem w obrocie gospodarczym, zarówno dla przedsiębiorców, jak i osób prywatnych. Jednak jego wykorzystanie wymaga dokładnej znajomości przepisów, aby uniknąć ryzyka prawnego i finansowego.