Zaczynasz pracę i masz do czynienia z pierwszym paskiem płacowym w swoim życiu? To dokument, który zawiera wiele przydatnych informacji. Jak je czytać i czego możesz się z niego dowiedzieć? Przygotowaliśmy dla Ciebie komplet najważniejszych informacji. Dowiedz się, jak czytać pasek płacowy i czym różni się wynagrodzenie brutto od netto.
Spis treści:
- Co to jest pasek płacowy i jakie dane identyfikacyjne zawiera?
- Jaka jest różnica między wynagrodzeniem brutto a netto?
- Z jakich składników składa się wynagrodzenie brutto?
- Jakie składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne są potrącane z pensji?
- Jak naliczana jest zaliczka na podatek dochodowy (PIT)?
- Jakie inne potrącenia mogą pojawić się na pasku płacowym?
- Co oznaczają dane skumulowane (YTD) na pasku wypłaty?
- Jak sprawdzić poprawność wyliczeń na pasku wynagrodzenia?
- Co zrobić w przypadku znalezienia błędu w kalkulacji pensji?
- Czy pracodawca ma obowiązek prawny wydawania pasków płacowych?
Co to jest pasek płacowy i jakie dane identyfikacyjne zawiera?
Pasek płacowy nazywany jest też paskiem wynagrodzenia i zawiera podstawowe informacje dotyczące wyliczenia pensji. Dokument może mieć formę papierową, jednak obecnie coraz częściej stosuje się elektroniczne paski płacowe (e-paski). Podstawowe informacje znajdujące się na pasku płacowym to:
- dane pracodawcy (np.: NIP, REGON, nazwa),
- dane pracownika,
- okres rozliczeniowy,
- składniki wynagrodzenia (wynagrodzenie zasadnicze, premie, dodatki, nadgodziny itd.),
- składniki i potrącenia (składki na ZUS, zaliczka na podatek, wpłaty na PKK itd.),
- podsumowanie.
Jaka jest różnica między wynagrodzeniem brutto a netto?
Warto zrozumieć różnice pomiędzy wynagrodzeniem brutto oraz wynagrodzeniem netto. Przede wszystkim kwota brutto to całkowity koszt pracodawcy i zawiera ona wypłatę na rękę (kwotę netto), a także składniki i potrącenia w postaci składki na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, zaliczki na podatek dochodowy, potrąceń komorniczych czy wpłat na PKK. Wynagrodzenie netto wskazuje na realną kwotę do wypłaty dla pracownika, a zadaniem paska płacowego jest czytelne pokazanie tego, z czego wynikają różnice w wysokości kwot brutto i netto. Z ich rozróżnieniem problemy mają nie tylko osoby, które zarabiają pierwsze pieniądze, ale też osoby o wieloletnim stażu na rynku pracy.
Z jakich składników składa się wynagrodzenie brutto?
Składniki wynagrodzenia brutto zawierają wiele elementów. Głównym składnikiem na pasku płacowym jest wynagrodzenie zasadnicze. Do niego doliczane są dodatkowe składniki, w tym m.in.: premie regulaminowe, premier uznaniowe, prowizje, dodatki za nadgodziny, dodatki stażowe i inne. Po powiększeniu o nie płacy zasadniczej powstaje końcowe wynagrodzenie brutto pracownika za dany okres rozliczeniowy.
Jakie składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne są potrącane z pensji?
Z pensji brutto odliczane są potrącenia, które wpływają na rzeczywiste zmniejszenie kwoty, która trafia na konto osobiste pracownika. Standardowo od wynagrodzenia odliczane są:
- składki na ubezpieczenia społeczne,
- składka na ubezpieczenie zdrowotne (9% podstawy wymiaru),
- składka emerytalna (9,76% podstawy wymiaru),
- składka rentowa (1,50% podstawy wymiaru),
- składka chorobowa (2,45% podstawy wymiaru).
To właśnie m.in. o te składniki pomniejszane jest wynagrodzenie pracownika, zanim trafi na jego rachunek bankowy lub zostanie mu wypłacone w postaci gotówki w zależności od indywidualnych ustaleń. Przy okazji warto sprawdzić konta oszczędnościowe, na których można lokować oszczędzany kapitał pod kątem zabezpieczenia swojej przyszłości czy inwestycji.
Jak naliczana jest zaliczka na podatek dochodowy (PIT)?
Zaliczka na podatek dochodowy PIT pobierana jest przez pracodawcę i wpłacana do Urzędu Skarbowego. Od kwoty brutto odejmuje się koszty uzyskania przychody oraz kwotę wolną od podatku (np. 300 zł miesięcznie). W ten sposób obniża się podstawę opodatkowania. Następnie mnoży się ją przez wskazany próg w zależności od wybranej formy opodatkowania, w tym: 17% lub 32% przy podatku progresywnym, lub 19% przy podatku liniowym.
Jakie inne potrącenia mogą pojawić się na pasku płacowym?
Na pasku płacowym mogą pojawić się też inne potrącenia, które wpływają na obniżenie wynagrodzenia netto pracownika. Wśród nich warto wymienić przede wszystkim:
- wpłaty na Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK),
- ewentualne zajęcia komornicze,
- alimenty,
- składki związkowe,
- opłaty za pakiety sportowe (np. MultiSport),
- opłaty za pakiety medyczne,
- inne potrącenia.
Warto mieć ich świadomość, aby jeszcze lepiej czytać pasek płacowy. Niezależnie od tego, czy jest to Twoja pierwsza praca na wakacje, czy pracujesz już od lat. Jeżeli dopiero wchodzisz w dorosłość, to warto sprawdzić nasz ranking kont dla nastolatków, aby wybrać najlepszy rachunek.
Co oznaczają dane skumulowane (YTD) na pasku wypłaty?
Skumulowane dane (YTD - Year-to-Date) to informacje, które wskazują na dane narastające od początku roku podatkowego lub kalendarzowego. Skrót ten stosuje się na liście płac. Wskazują takie dane, jak łączny dochód skumulowany osiągnięty do danego okresu rozliczeniowego, sumę wszystkich zapłaconych składek czy odprowadzonych zaliczek na podatek dochodowy. Regularne sprawdzenie tych kwot pozwala trzymać rękę na pulsie, aby nie przekroczyć wybranych limitów i progów, a także zoptymalizować swoje koszty podatkowe. Osoby wchodzące na rynek pracy z pewnością zainteresuje nasz poradnik: Pierwsza praca i podatki.
Jak sprawdzić poprawność wyliczeń na pasku wynagrodzenia?
Podstawową metodą sprawdzenia poprawności wyliczeń na pasku wynagrodzenia jest porównanie zawartych na nim danych z kwotą netto, która trafia na Twoje konto. Warto sprawdzić dokładnie zgodność poszczególnych składników na pasku płacowym ze stanem faktycznym, a wszelkie wątpliwości zweryfikować z pracodawcą lub księgową odpowiedzialną za wyliczenia. Koniecznie zweryfikuj również poprawność danych osobowych. Tego typu weryfikacja pasków płacowych i kalkulacja pensji wskazana jest w każdym przypadku, w tym w trakcie pracy na wakacje, jak i stałego zatrudnienia.
Co zrobić w przypadku znalezienia błędu w kalkulacji pensji?
Jeżeli zauważysz jakikolwiek błąd w naliczaniu wynagrodzenia, to niezwłocznie skontaktuj się z pracodawcą lub osobą z działu kadr i płac. Zgłoś swoje wątpliwości, aby dana osoba mogła wprowadzić korektę. Jeżeli jednak Twoje zgłoszenie nie spotka się z reakcją i pracodawca celowo zaniża Twoje wynagrodzenie, to nie zwlekaj. W takiej sytuacji powinno się złożyć skargę do Państwowej Inspekcji Pracy (PIP). Pamiętaj o tym, że za poprawne wyliczenie wynagrodzenia i jego składników, a także za popełnione błędy, odpowiada pracodawca.
Czy pracodawca ma obowiązek prawny wydawania pasków płacowych?
Zgodnie z Kodeksem pracy pracodawca nie ma obowiązku wydawania pasków płacowych swoim pracownikom co miesiąc. Może jednak to robić. Jednocześnie każdy pracownik ma prawo wglądu do tego typu dokumentacji oraz dokumentów, na podstawie których wyliczane jest jego wynagrodzenie. W niektórych firmach obowiązek udostępniania pasków płacowych może wynikać bezpośrednio z regulaminu pracy czy regulaminu wynagradzania, dlatego warto zapoznać się z tymi dokumentami.
Interesuje Cię tematyka finansowa? A może szukasz odpowiedniego konta dla dzieci, chcąc nauczyć swoją pociechę ekosystemu bankowego? Zachęcamy do zapoznania się z innymi artykułami publikowanymi na naszym portalu.
Komentarze i opinie użytkowników