Pierwsza praca i podatki: Co nastolatek musi wiedzieć o umowach, PIT i numerze NIP/PESEL?

Zasady zatrudniania nastolatków: Aspekty prawne i praktyczne

Zasady zatrudnienia nastolatków w Polsce regulowane są przez przepisy polskiego prawa. Większą elastyczność zapewniają umowy cywilnoprawne, jednak z drugiej strony nie gwarantują osobie młodocianej uprawnień pracowniczych oraz wystarczającej ochrony. Obowiązkiem pracodawcy jest przestrzeganie przepisów w zakresie limitów oraz ograniczeń związanych z pracą nieletnich. Osoby te zatrudniane są do prac lekkich, które nie powodują zagrożenia dla ich zdrowia oraz nie mają w nich kontaktu z alkoholem czy papierosami.

Rodzaje umów dla młodzieży: Umowa o pracę, zlecenie, o dzieło

Młodzież w Polsce może pracować w oparciu o różne umowy, w tym: umowę o pracę, zlecenie czy o dzieło. Najpewniejszą i najbardziej stabilną formą zatrudnienia jest umowa o pracę. Jej ochrona wynika z Kodeksu pracy i należy odprowadzać od niej składki ZUS. Umowy zlecenia i o dzieło to umowy cywilnoprawne, w ramach których płaci się za wykonane dzieło lub za wykonanie czynności określonych w zapisach dokumentu. Warto poznać różne możliwości i wybrać dla siebie najkorzystniejszą formę zatrudnienia.

Warunki pracy nieletnich: Czas pracy, urlopy, prace wzbronione

Warunki zatrudnienia osób młodocianych w Polsce spisano w Kodeksie pracy. Zgodnie z nim za pracownika młodocianego uznaje się osobę w wieku 15-18 lat. Z małymi wyjątkami pracę może podjąć nastolatek w wieku 13-14 lat, jednak dotyczy to tylko pracy w sektorze: reklamowym, kulturalnym, sportowym i artystycznym. Osoby do 16. roku życia mogą pracować maksymalnie 6 godzin dziennie, a osoby w wieku 16-18 lat do 8 godzin dziennie i nie wolno tego wydłużać. Do tego pracownik młodociany nie może:

• pracować w godzinach nadliczbowych,
• pracować w porze nocnej (między 22:00 a 6:00),
• wykonywać praca szkodliwych, niebezpiecznych i zagrażających rozwojowi psychicznemu.

Wynagrodzenie nastolatka: Stawki i zasady wypłacania

Stawka i zasady wypłacania wynagrodzenia zależą od rodzaju zatrudnienia. W przypadku umowy-zlecenia jest to minimum 30,50 PLN brutto za godzinę, czyli tyle samo, jak w przypadku osób dorosłych (stan na wrzesień 2025). W przypadku umowy o pracę stawka jest negocjowana indywidualnie, jednak nie może być niższa niż ta regulowana przepisami. Jeszcze inną grupę stanowią pracownicy młodociani, którzy odbywają przygotowanie w formie nauki zawodu oraz przyuczenia. Przykładowo w kwartale 1.06.2025 - 31.08.2025 ich wynagrodzenie prezentowało się następująco:

Wynagrodzenie można otrzymywać bezpośrednio na konto młodzieżowe. Przed jego wyborem zapoznaj się z naszym rankingiem kont dla nastolatków. Pamiętaj o tym, że ten typ rachunku może być otwarty tylko za zgodą rodzica lub innego opiekuna prawnego.

Składki ZUS a pierwsza praca nastolatka: Co warto wiedzieć?

W przypadku pierwszej pracy nastolatka może występować obowiązek odprowadzenia składek ZUS. Dzieje się tak w przypadku zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę. Pod tym względem osoby młodociane podlegają ubezpieczeniom na równych zasadach z osobami dorosłymi zatrudnionymi w ramach stosunku pracy. Za zgłoszenie pracownika oraz odprowadzenie składek odpowiada pracodawca. Oznacza to, że nastolatek po otrzymaniu pierwszej wypłaty na konto junior nie ma obowiązku odliczania od niej składki ZUS. Ponadto od wynagrodzenia pracodawca odlicza ubezpieczenie zdrowotne, jednak nie  jest pobierana składka na Fundusz Pracy, jeżeli wynagrodzenie miesięczne jest niższe od kwoty minimalnego wynagrodzenia w Polsce w danym miesiącu.

Podatki od pierwszej pracy nastolatka: Kto płaci i jak rozliczyć?

Każdą pracująca osobę w Polsce dotyczy obowiązek podatkowy. Za obliczanie podstawy opodatkowania i odprowadzanie składek od pierwszej pracy na umowę o pracę odpowiada pracodawca. W przypadku umów zlecenie i o dzieło to nastolatek ma obowiązek odprowadzenia składki na podatek dochodowy we własnym zakresie. Należy jednak pamiętać o Uldze dla młodych, która zwalnia większość nastolatków w Polsce z konieczności uiszczania daniny na rzecz Urzędu Skarbowego.

Ulga dla młodych do 26. roku życia: Zwolnienie z podatku dochodowego

Zgodnie z obowiązującymi przepisami osoby do 26. roku życia mogą skorzystać z ulgi dla młodych. To całkowite zwolnienie z podatku dochodowego do kwoty 85 528 zł w roku podatkowym. Dotyczy to rodzaju przychodów wymienionych w przepisach i nie ma zastosowania do stypendiów, umów o dzieło czy samozatrudnienia. Warto zwrócić uwagę na to, że Ulga dla młodych do 26. roku życia dotyczy nawet kilku prac wykonywanych jednocześnie do łącznej kwoty przychodu na poziomie 85 528 zł w roku.

Rozliczenie PIT za nastolatka: Formularze i terminy

Nastolatkowie, którzy w roku podatkowym nie przekroczą progu przychodów 85 528 zł i wszystkie one podlegają zwolnieniu w ramach zerowego PIT-u, nie muszą składać zeznania podatkowego. Jeżeli jednak kwota ta zostanie przekroczona lub przychody osiągane są w ramach źródeł nieobjętych przepisami o zwolnieniu, to wówczas nadwyżkę rozlicza się w ramach formularza PIT-36 lub PIT-37 składanego do 30 kwietnia roku następującego po rozliczanym okresie podatkowym.

Czy nastolatek do pracy potrzebuje NIPu?

Nie. Nie każdy nastolatek musi posiadać NIP, aby podjąć legalne zatrudnienie. Numer NIP niezbędny jest tylko w przypadku podatników podatku VAT i osób prowadzących działalność gospodarczą. Tym samym nastolatek jako osoba fizyczna może podjąć pracę z zachowaniem numeru PESEL jako identyfikatora podatkowego.

Jako nastolatek rozpoczynasz pierwszą pracę? Otwórz konto osobiste z akceptacją swojego rodzica, co ułatwi Ci przyjmowanie wynagrodzenia i zarządzanie środkami finansowymi.

Źródła:

1. „KAS przypomina: Zasady rocznego rozliczenia PIT osób do 26. roku życia”, https://www.gov.pl/web/finanse/kas-przypomina-zasady-rocznego-rozliczenia-pit-osob-do-26-roku-zycia (dostęp 24.09.2025)
2. „Zatrudnianie pracowników młodocianych”, https://www.pip.gov.pl/dla-pracownikow/porady-prawne/zatrudnianie-pracownikow-mlodocianych (dostęp 24.09.2025)

Łukasz GłębockiZobacz artykuły autora

Data dodania: 05.11.2025