PIT-38 - jak wypełnić i rozliczyć podatek Belki?

PIT-38  - co to?

PIT-38 to deklaracja podatkowa służąca do rozliczania dochodów kapitałowych, czyli zysków z inwestycji, takich jak akcje, obligacje, fundusze inwestycyjne, dywidendy czy kryptowaluty. Podatek od tego rodzaju dochodów jest powszechnie znany jako „podatek Belki”. Ma on charakter ryczałtowy, a jego stawka wynosi 19%.

Formularz PIT-38, na którym rozliczasz „podatek  Belki” ma tylko dwie strony, więc jego wypełnienie nie powinno sprawiać większych trudności. Musisz jednak pamiętać, że rządzi się on własnymi zasadami. W deklaracji PIT-38 nie możesz rozliczać się wspólnie z małżonkiem, nie masz prawa do ulg, a formularz musisz złożyć nawet wtedy, gdy twoje inwestycje przyniosły stratę. Warto więc dobrze zrozumieć, jak działa PIT-38, aby nie popełnić błędów i nie narazić się na dodatkowe koszty. Co jeszcze powinieneś wiedzieć o PIT-38?

Jak już wspomnieliśmy, PIT-38 to formularz, w którym wykazuje się przychody z kapitałów pieniężnych. Rozliczasz w nim m.in.:

• sprzedaż papierów wartościowych i akcji,
• zbycie instrumentów pochodnych i praw z nich wynikających,
• sprzedaż (kryptowalut),
• dywidendy i odsetki,
• umorzenie jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych.

Z kolei, jeśli osiągasz przychody z zagranicy, np. z dywidend czy akcji notowanych na obcych giełdach, również musisz ująć je w PIT-38, dołączając odpowiedni załącznik PIT/ZG.

Co ważne, PIT-38 dotyczy wyłącznie dochodów kapitałowych, dlatego nie rozliczasz w nim m.in. wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę, przychodów z działalności gospodarczej czy najmu prywatnego. Do tego służą inne deklaracje, takie jak PIT-36 czy PIT-37.

PIT-38  - do kiedy?

Deklarację PIT-38 należy złożyć do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, za który się rozliczasz. Jeśli jest to dzień wolny, termin ulega przesunięciu na pierwszy dzień roboczy następujący po 30 kwietnia.

Z kolei składanie deklaracji PIT-38 możliwe jest od 15 lutego.

Co ważne, w ramach usługi Twój e-PIT formularz PIT-38 jest przygotowywany przez Krajową Administrację Skarbową (KAS) na podstawie danych od płatników. Jeżeli nie podejmiesz żadnych działań (nie zaakceptujesz, nie odrzucisz ani nie zmodyfikujesz deklaracji), wraz z nadejściem 30 kwietnia taki PIT-38 zostanie automatycznie uznany za złożony.

PIT-38  - dla kogo?

Deklarację PIT-38 składają osoby fizyczne, które uzyskują dochody kapitałowe poza prowadzoną działalnością gospodarczą. Najczęściej są to:

• inwestorzy indywidualni handlujący akcjami czy obligacjami,
• osoby otrzymujące dywidendy i odsetki,
• podatnicy rozliczający sprzedaż odziedziczonych akcji,
• osoby handlujące kryptowalutami w celach prywatnych.

Zasady szczególne rozliczenia PIT-38: ulgi i wspólne opodatkowanie

Rozliczenie na formularzu PIT-38 podlega szczególnym zasadom:

• brak wspólnego opodatkowania z małżonkiem - każdy inwestor składa własną deklarację,
• brak ulg podatkowych - nie odliczysz tu ulgi na dziecko, internet czy rehabilitacyjnej,
• brak kwoty wolnej od podatku - każdy dochód kapitałowy, nawet niewielki, jest opodatkowany 19% „podatkiem Belki”.

Te ograniczenia sprawiają, że rozliczanie dochodów kapitałowych wygląda inaczej niż rozliczanie deklaracji PIT-37 czy PIT-36.

PIT-38  - jak wypełnić?

Jak wypełnić PIT 38? Przede wszystkim wzór deklaracji PIT 38 możesz pobrać w formie elektronicznej ze strony internetowej urzędu skarbowego lub otrzymać w stacjonarnym urzędzie w formie papierowej.

Wypełnienie PIT 38 nie jest skomplikowane. Dokument ten zawiera tylko dwie strony. Pozycja nr 1 to miejsce, w którym wpisujesz numer PESEL lub NIP. Dotyczy to podatników, którzy w danym roku podatkowym:

• nie prowadzili działalności gospodarczej;
• nie byli płatnikami;
• nie byli zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług (PIT).

W ramach deklaracji PIT-38 należy przeprowadzić obliczenia, aby ustalić dochód kapitałowy, a następnie opodatkować go ryczałtem 19%. Obliczenia te wpisuje się w części C. Znajdują się tam rubryki, w których podaje się takie dane jak: przychody, koszty uzyskania przychodów oraz uzyskany zysk lub stratę w danym roku podatkowym.

Wielu inwestorów przychody uzyskuje we współpracy z biurem maklerskim (inwestowanie na giełdzie). W takiej sytuacji niezbędne dane można pozyskać z dokumentu PIT-8C udostępnianego przez biuro maklerskie. Warto mieć na uwadze to, że w PIT 38 możesz uwzględnić stratę z lat ubiegłych. Wszystko po to, aby nie ponosić zwiększonych kosztów podatkowych.

Cześć D to OBLICZENIE ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO. Znajdują się w niej takie rubryki jak m.in.:

• 28 - strata z lat ubiegłych;
• 29 - zaokrąglona podstawa obliczenia podatku;
• 30 - 19% (stawka podatku);
• 31 - wskazanie podatku od dochodów
• 32 - ewentualna kwota podatku zapłaconego za granicą w przeliczeniu na złotówki
• 33 - wykazanie zaokrąglonego podatku należnego.

W części D deklaracji PIT 38 stosuje się stawkę ryczałtu 19% do wykazanego dochodu. Na tej podstawie wykazuje się kwotę należną podatku od dochodów z kapitałów pieniężnych. Stawka 19% ma zastosowanie w przypadku rezydentów Polski. Jeżeli deklarację wypełnia nierezydent, to wówczas może ona się różnić i zależy to od umowy międzynarodowej podpisanej przez Polskę z danym krajem. Jeżeli podatnik opłacić podatek za granicą, to polski podatek może o niego pomniejszyć. W tym celu również stosuje się załącznik PIT/ZG.

Poza tym w tej część D możesz odliczyć straty z lat ubiegłych: do 50% w jednym roku, przez maksymalnie pięć lat. To rozwiązanie pozwala zmniejszyć podstawę opodatkowania.

Sekcja E to miejsce, w którym można wpisać przychód, który pochodzi ze sprzedaży walut elektronicznych. Warto dowiedzieć się, jak wypełnić PIT 38 przy kryptowalutach. W pozycji numer 34 wpisuje się przychód, a w pozycji 35 - koszty jego uzyskania. Dodatkowo koszty można przepisywać także z poprzednich lat (aż do momentu ich całkowitego odliczenia) i wpisuje się je w pozycji 36.

W przypadku jakichkolwiek wątpliwości lub pytań warto skonsultować się z urzędnikiem Urzędu Skarbowego lub zaufanym biurem rachunkowym. Specjalista tego ostatniego może pokazać Ci przykład PIT 38 dobrze wypełnionego lub przygotować zeznanie podatkowe w Twoim imieniu. Taka usługa wyceniana jest różnie, dlatego warto poznać ceny uznanych biur księgowych w swojej okolicy. Z innych naszych artykułów dowiesz się, jak wypełnić m.in.: PIT-36L, PIT-37 czy PIT-39.

Najczęściej podstawą do wypełnienia PIT-38 jest dokument PIT-8C wystawiany przez biuro maklerskie. Trzeba jednak pamiętać, że nawet jeśli nie otrzymasz PIT-8C (np. od zagranicznego brokera), masz obowiązek samodzielnie wykazać wszystkie transakcje, korzystając z posiadanych dokumentów źródłowych.

Prawidłowe ustalenie kosztów uzyskania przychodu

W wypełnianiu PIT-38 kluczowe jest prawidłowe ustalenie kosztów uzyskania przychodu. Oprócz ceny zakupu papierów wartościowych można odliczyć również:

• prowizje maklerskie,
• opłaty za prowadzenie rachunku maklerskiego,
• inne wydatki bezpośrednio związane z inwestycją.

Jeżeli kupowałeś akcje w różnym czasie i po różnych cenach, stosuje się metodę FIFO (first in, first out - pierwsze weszło, pierwsze wyszło). Oznacza ona, że przy sprzedaży najpierw rozlicza się najstarsze nabyte akcje. Dodajmy, że inna metoda - LIFO - praktycznie nie jest stosowana w Polsce.

Wszystkie koszty i przychody związane z zyskami kapitałowymi należy udokumentować. W tym przypadku podstawę stanowią  dokumenty źródłowe z biura maklerskiego lub potwierdzenia transakcji.

Dochody z zagranicy a unikanie podwójnego opodatkowania

Jeżeli uzyskujesz dochody kapitałowe z zagranicy (np. dywidendy, sprzedaż akcji, odsetki), musisz je wykazać w PIT-38. W takim przypadku konieczne jest dołączenie załącznika PIT/ZG, osobno dla każdego kraju.

Co jednak ważne, powinieneś zadbać o to, aby uniknąć podwójnego opodatkowania, czyli zapłacenia podatku w Polsce od zysków, od których zapłaciłeś już podatek za granicą. Jest to możliwe dzięki umowom międzynarodowym zawartym przez Polskę. To one określają, czy dany dochód jest opodatkowany w Polsce, czy w kraju, z którego on pochodzi, oraz w jaki sposób uwzględnia się zapłacony już podatek. W niektórych sytuacjach potrzebny będzie certyfikat rezydencji podatkowej, który potwierdza, że jesteś polskim rezydentem podatkowym i masz prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad wynikających z umowy.

Co istotne, przychody w walucie obcej przelicza się na polską walutę według kursu średniego NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania dochodu lub zapłaty podatku.

Obowiązek złożenia deklaracji a poniesiona strata lub brak PIT-8C

Złożenie PIT-38 jest obowiązkowe nawet wtedy, gdy w danym roku podatkowym:

• poniosłeś stratę na transakcjach kapitałowych - dzięki temu możesz odliczyć ją w kolejnych latach,
• nie otrzymałeś od biura maklerskiego dokumentu PIT-8C - w takim przypadku musisz samodzielnie rozliczyć dochody i koszty na podstawie posiadanych dokumentów źródłowych (np. potwierdzeń transakcji, historii rachunku).

Niezłożenie deklaracji w takich sytuacjach to częsty błąd podatników. Warto pamiętać, że nawet strata czy brak PIT-8C nie zwalnia z obowiązku rozliczenia się z urzędem skarbowym.

Korekta zeznania, nadpłata i niedopłata podatku

Zdarza się, że w PIT-38 znajduje się błąd. W takim przypadku możesz złożyć korektę zeznania, czyli wysłać poprawny formularz z zaznaczeniem, że jest to korekta.

Jeżeli w wyniku rozliczenia powstanie nadpłata podatku, urząd skarbowy zwróci ją na konto wskazane w sekcji M formularza. Jeśli wcześniej nie podałeś numeru rachunku, złóż formularz ZAP-3. Zwrot zwykle następuje w ciągu 45 dni od złożenia deklaracji elektronicznie.

W przypadku niedopłaty podatku należy uregulować brakującą kwotę najpóźniej do 30 kwietnia. Brak zapłaty skutkuje naliczaniem odsetek za zwłokę oraz może prowadzić do kar finansowych.

Jak złożyć PIT-38 przez internet?

Zastanawiasz się, czy PIT 38 można wysłać przez internet? Oczywiście, że tak. W tym celu  skorzystaj z aplikacji e-Deklaracje przygotowanej przez Ministerstwo Finansów. Osoby prywatne mogą również skorzystać z usługi „Twój e-PIT”, przygotowanej przez Krajową Administrację Skarbową (KAS) na podstawie danych od płatnika. Takie rozwiązanie ułatwia rozliczanie, ale wymaga wcześniejszej weryfikacji danych, czyli sprawdzenia i ewentualnego uzupełnienia ich np. o koszty uzyskania przychodu czy dane z zagranicznych transakcji. Jeżeli tego nie zrobisz, z końcem kwietnia deklaracja zostanie automatycznie uznana za złożoną.

Dodajmy, że deklarację PIT-38 może w twoim imieniu złożyć pełnomocnik, jeśli wcześniej przedstawiłeś w urzędzie skarbowym stosowne pełnomocnictwo.

Jeżeli składasz deklaracje w formie elektronicznej, to upewnij się, że procedura została zakończona. To niezwykle ważne. W przeciwnym razie zeznanie nie zostanie przesłane, a Ciebie będą czekały wyjaśnienia w Urzędzie Skarbowym. Warto uniknąć tych nieprzyjemności, dlatego do wypełnienia i złożenia deklaracji PIT 38 należy podejść z odpowiednim skupieniem. Potwierdzeniem złożenia zeznania elektronicznego jest otrzymanie UPO, czyli urzędowego poświadczenia odbioru. Jeżeli ono do Ciebie nie dojdzie, to sprawdź, czy deklaracja została złożona. W tym celu możesz skontaktować się z urzędnikiem. W jednym z naszych artykułów pisaliśmy też o tym, jak sprawdzić, czy Urząd Skarbowy rozliczył PIT.

PIT-38 – jak zapłacić podatek?

Składasz PIT 38. Do kiedy zapłacić podatek i jak to zrobić? Jeżeli ze złożonej przez Ciebie deklaracji podatkowej wynika, że nie zanotowano strat i wykazano zyski z kapitałów pieniężnych, to musisz opłacić podatek. Jako podatnik posiadasz własny mikrorachunek podatkowy. Zapłata zobowiązania podatkowego może być przeprowadzona gotówkowo lub bezgotówkowo. W tej pierwszej sytuacji należny podatek wpłaca się w placówce pocztowej. Ważne, aby zachować potwierdzenie dokonanej wpłaty.

Z doświadczenia wiemy, że zdecydowanie więcej osób decyduje się na uiszczenie swojego zobowiązania w formie bezgotówkowej. Można to zrobić w stacjonarnej placówce banku w formie przelewu, przelewem w bankowości internetowej lub za pomocą innego instrumentu. W tytule przelewu należy wpisać takie dane jak: indywidualny rachunek podatkowy (mikrorachunek), kwota przelewanego podatku, okres (rok podatkowy) oraz symbol PIT 38. Przy składaniu deklaracji w formie elektronicznej można skorzystać z funkcji: zapłać podatek, która kieruje podatnika do płatności. To wygodne i bezpieczne rozwiązanie.

A co się stanie, jeśli nie zapłacisz „podatku Belki” w terminie? Wówczas musisz liczyć się koniecznością uiszczenia odsetek za zwłokę, a także kar finansowych.

Przekazanie 1,5% podatku na Organizację Pożytku Publicznego

Rozliczając PIT-38, możesz zadecydować, aby 1,5% podatku trafiło do wybranej Organizacji Pożytku Publicznego (OPP). Wystarczy w części J formularza wpisać:

• numer KRS organizacji,
• kwotę przekazywaną (maksymalnie 1,5% podatku).

Opcjonalnie możesz zaznaczyć zgodę na przekazanie OPP swoich danych osobowych (imię, nazwisko, adres). To proste działanie, które nic cię nie kosztuje, a pozwala wspierać ważne inicjatywy społeczne.

Podsumowanie: Deklaracja PIT-38

PIT-38 to deklaracja służąca do rozliczania dochodów kapitałowych, takich jak sprzedaż akcji, dywidendy czy kryptowaluty. Choć formularz jest stosunkowo prosty, wymaga znajomości specyficznych zasad, takich jak: brak wspólnego rozliczenia z małżonkiem, brak standardowych ulg podatkowych, czy obowiązek złożenia zeznania nawet w przypadku straty lub braku PIT-8C. Z drugiej strony rozliczając PIT-38 możesz odliczyć straty z lat ubiegłych, czy przekazać 1,5% podatku na Organizacje Pożytku Publicznego. Warto mieć to na uwadze, rozliczają dochody z kapitału.